Laatst bijgewerkt: 24-4-2022 © Jan Ruiten

DE GEKROONDE VALK
VERLIEST ZIJN KROONTJE
H.Geeststraat 1

Aanleiding voor dit opstel was het artikel in o.a. De Limburger dd. 19-10-2019*. Hierin wordt de herkomst van de gevelsteen aan het pand hoek H.Geeststraat beschreven. De steen met een gekroonde valk erop wordt in verband gebracht met Gysbert van der Vrecken, in 1787 primus aan het college De Valck te Leuven. Het huis zou toen op naam staan van zijn oom en tante, het echtpaar Barbou-van der Vrecken. We kennen dit echtpaar als de bouwers van het buitengoed Heysteren in de Linnerweerd en als bewoners van het pand Lindanusstraat 5. Na het wereldwijd opheffen van de Jesuitenorde in 1773 kocht het echtpaar het huis Jesuitenstraat 2, grenzend aan het voornoemde hoekhuis. Dit laatste pand stond rond 1800 evenwel op naam van bakker Custers. Een verband tussen de gevelsteen en het college te Leuven vervalt daarmee. De vraag blijft dan, of de gevelsteen oorspronkelijk bij het pand heeft behoord. (*DL-M.Limburg 19-10-2019, regio pag.5.)

ca. 1800

De paters jezuïeten hadden zich ruim twee eeuwen daarvoor in Roermond gevestigd, in de toentertijd zo genoemde Lombardenstraat. Naast het college en overige kloostergebouwen, hadden de paters het voornoemde huis aangekocht. Dit pand werd in de akten geregeld nog genoemd als "het huis der jesuieten" als buurpand van het hoekhuis waar dit opstel over gaat. Nu is dat Jesuitenstraat 2.

De orde werd in 1773 door paus Clemens wereldwijd opgeheven. In de Oostenrijkse landen ging men al spoedig over tot de verkoop van hun goederen. Zo ook in Roermond en het naburige Maasniel. Daar werd in 1775 de jezuieter Spick in delen verkocht. In het ambt Montfort gebeurde dat enkele decennia later.

In de huizenlijst van 1780 stond dit huis op naam van sr. Barbou en werd door "verscheijde huurlingen" bewoond. In de lijst van portes et fenêtres uit 1801 staat het huis onder nr. 524 op naam van de weduwe Barbou, met de vermelding "la maison des ci-devant jesuites".

Octaaf Barbou (1732-1800) trouwde in februari 1766 met Alexandrina van der Vrecken, de weduwe Brienen. Aanvankelijk woonde het gezin nog in Amsterdam aan de Keizersgracht. Eerst in 1774 vond de verhuizing naar Roermond plaats. Drie jaar later kocht Barbou het groot huis in de Hoge Hegstraat, nu Lindanusstraat 5. In mei 1788 kochten zij van hun oom het buitengoed Heysteren in de Linnerweerd. Zij lieten de pachtboerderij met herenhuis verbouwen tot een royaal kasteelachtig buitengoed. Daar gingen zij in de zomermaanden wonen. De buitenlucht was immers gezonder dan de binnenstad. 'sWinters verbleven zij dan weer in hun statige en meer comfortabele huis in de stad.

In die tijd werden meerdere pachthoeven in de streek door de welgestelde eigenaars uitgebreid en verfraaid, waardoor men heden ten dage nog is behept er riddermatige goederen aan te koppelen. In werkelijkheid betrof het daarvoor slechts een hoekhuis naast de varkensstal of een kamer boven de koestal. Nog steeds wil men van zijn uil een valk maken. En zo ook laat men bij stg. Ruimte graag de fantasie de vrije loop gaan.

Met de aankoop van het pand in de Jesuitenstraat door Barbou en het groot huis op de Hegstraat grensden alle oneven nummers in de volle lengte van de H. Geeststraat achterlangs tegen diens erf.

De Nieuwe Koerier van 5 november 1891 deed nog eens uitgebreid verslag van het uitzinnige feest ter ere van de primus in 1787. Terloops werd ook melding gemaakt van bovenstaande gedenksteen, die aan deze gebeurtenis nog zou moeten herinneren. Maar is de schrijver niet iets te scheutig geweest? Ietwat kort door de bocht? Tot kort voordien (1890) prijkte deze steen aan de gevel van voornoemd hoekpand. Maar dan toch niet als gedenksteen?! Dan had daar toch minstens het jaartal van dit heuglijke feit op gestaan.

Ao 1843

Ao 2000-NU

1750-1900

In de huizenlijst van 1780 stond het huis op de hoek van de H. Geeststraat, als nr. 654, op naam van de weduwe Sybert van Aestenbergh, bakker. Achter die naam ging Liesbeth Laumen schuil. Zij runde hier de bakkerij met behulp van dochter en schoonzoon.

Mathias Custers trouwde eind mei 1769 in de kathedraal met Ida Sibilla, oudste van vier kinderen van Sybert van Aestenbergh en Liesbeth Laemen. De bruidegom (ca.1740-1817) was geboortig van Sint-Geertruiden. Het huwelijk werd bij de minderbroeders in juli 1776 om reden opnieuw gesloten. Het bakkersgezin Custers woonde rond 1800 in het hoekhuis aan het begin van de H. Geeststraat.

In februari 1794 werd bakkermeester Custers aangeklaagd wegens een openstaande rekening voor geleverd graan. Vier jaar eerder had Abel Tegels hem 41 vat weit (tarwesoort) verkocht ad 1 franse kroon per vat. De bakker wist de betaling "met schone beloften" telkens uit te stellen. (HGR. 231-2906.)

Naderhand werd de bakkerij voortgezet door hun zoon Hendrik (1773-1854). Hij was in februari 1800 getrouwd met Maria Agnes Smeets (1758-1809), dochter van Gerard Smeets en Catharina Simons uit Maasniel.

Mathias Custers en Ida Astenbergh zijn twee keer getrouwd. De eerste keer in 1769 en vervolgens nog eens zeven jaar later in 1776 bij de minderbroeders. Reden hiervoor waren de aanhoudende geruchten, die veel kwaad bloed veroorzaakt hadden. Matthis had namelijk in eerste instantie aan Ida's jongere zus zijn trouwbelofte gedaan. Jaren later, op initiatief van de pastoor en met goedkeuring van de bisschop, werd het bestaande huwelijk opnieuw gesloten. (Huwelijksreg. Roermond dd. 7-7-1776.)

Kort daarop werd hun dochtertje Maria Ida (1801-1875) geboren. Haar jongere zusje stierf kort na de geboorte. Maria Ida trouwde in maart 1829 met schoenmaker Jan-Frans Jennissen (1800-1841).

Volgens de kadastrale gegevens stond het hoekhuis in 1843, perceel D.246,
op naam van bakker Hendrik Custers, en grensde achterlangs tegen het erf van J.B. Barbou (D.245),
afkomstig van de jezuïeten, en rechts langs buurman Hendrik van den Bongaert (D.247), koperslager.

Vader Hendrik Custers en dochter, de weduwe Jennissen, runden naderhand de bakkerij en de winkel met inwonend personeel als gezel of dienstmeid. In oktober 1871 nam het echtpaar Leurs-Timmers de zaak over. Het gezin met vier kinderen was afkomstig uit Sittard. Louis H. Leurs begon hier zijn zaak als suikerbakker met wisselend personeel. Volgens het kadastrale jaar 1874 (lees: 1873) verwierf het echtpaar Leurs het hoekhuis in eigendom. Zo'n tien jaar later keerden zij terug naar Sittard.

Volgens de bevolkingsregisters uit die tijd kwam hier toen vanuit Antwerpen banketbakker Jean Th. Janssen wonen, met vrouw Jeanne Plaum, zoon en dochter. Volgens onderstaande advertentie al vijf jaar eerder. Inwonend de jeugdige Alfons Plaum als bakkersgezel. Naderhand verhuisde het gezin naar de Hamstraat, om vervolgens in mei 1890 weer naar de Scheldestad terug te keren.

Maas- en Roerbode dd. 13-9-1879

Al een maand nadat bovenstaande advertentie geplaatst was, bood het echtpaar Leurs het huis te koop aan. In 1885 werden opnieuw enkele pogingen gedaan om het huis met bakkerij te verkopen. Voorlopig nog bewoond door een familielid. Als mogelijke redenen kan men denken aan de ouderdom van het huis en de aanwezigheid van een bakkersoven. Ruim twee jaar later werd het huis op de hoek van de H. Geeststraat-Jesuitenstraat opnieuw te koop aangeboden. Ook toen wilde het maar niet lukken een geïnteresseerde koper te vinden. Uiteindelijk deed notaris Linssen eind december 1887 een laatste poging om tijdens een openbare zitting in hotel Houben definitief en onderhands te verkopen. Buiten de advertentie in de krant is er geen melding van te vinden. Ook niet in het repertorium van de notaris zelf. Het kan zijn dat het nog enige tijd heeft geduurd. Het kadaster noteerde de verkoop in het dienstjaar 1889 betreffende de verkoop, wat neerkomt op het voorafgaande kalenderjaar, (begin) 1888.

Een huis met winkel en bakkerij trok natuurlijk minder gegadigden om het pand over te nemen, Maar het kan ook zijn dat het geheel in minder goede staat verkeerde. Reden voor de eigenaar om elders in de stad zijn nering voort te zetten en voor de nieuwe eigenaar om over te gaan tot een degelijke herbouw.

De nieuwe eigenaar was schrijnwerker Frans Rouleau. Daarmee kwam een einde aan drie eeuwen bakkerij. Zelf zal Rouleau er niet gewoond hebben. Hij was al sinds jaar en dag druk doende met koop en verkoop van woningen, o.a. op de statige Kapellerlaan. Het huis ging spoedig over op winkelier Hendrik van den Bongaert. Hij liet het huis kort daarop afbreken en ging over tot herbouw (in 1890) van het huidige pand. Hij was tevens de nieuwe buurman van zijn ouders, koperslager Hendrik van den Bongaert zlgr. en Hubertina Körner. Zijn vader was kort voordien gestorven.

Waar andere bronnen ontbreken zijn we hier aangewezen op de gegevens van het kadaster. Het kadastrale jaar bericht gewoonlijk over het voorbije jaar. Verkoop en herbouw werden respectievelijk genoteerd in 1888 (lees: 1887) en 1891 (lees: 1890).

Uit het bovenstaande blijkt al, dat de steen niets met het grote feest in 1787 te maken heeft. Dit was niet het woonhuis van Barbou, noch een snuisterijenwinkel. Dat de steen losstaat van het driedaagse feest blijkt ook uit het opschrift: IN DEN GEKROONDEN VALCK. Dat geeft al aan dat het hier niet om een gedenksteen handelt, maar als huisnaam is bedoeld. Van een bakkerszaak bijvoorbeeld.
Met dank aan dhr. L.v.Dijk voor de vriendelijke informatie.

In een krantenartikel in 1891 was voor het eerst sprake van de steen met de gekroonde valk, die tot voor kort de gevel van het hoekhuis in de H. Geeststraat sierde. De steen die zou verwijzen naar het volksfeest in 1787. Op de gedetailleerde afbeelding begin 19e eeuw -zie hieronder- is evenwel geen steen te zien.

Al in maart 1588 stond het hoekpand tegenover de H. Geestkerk op naam van Jan van Herkenbosch. Ook wel Jan Linssen van Herkenbosch genoemd. Hij was bakker van beroep, evenals zijn broer Walram Linssen, die zijn bakkerij had aan de poel op de Hamstraat. Hij was een zoon van Lins van Herkenbosch en Anna van Merum. Naderhand, in 1601 (zie afbeelding) en 1603 werd hier Jan van Herkenbosch, de bakker, genoemd. Het huis ging over op zijn erfgenamen, die het pand verkochten. Hij was een oom van Laurens Walrami, van 1606 tot 1636 pastoor te Maasniel. (HGR inv.nr. 311-f.410 en 312-f.107.)

- Jan van Herckenbosch den becker -

In 1636 stond het huis op de hoek van de H. Geeststraat onverdeeld op naam van de brouwer Corst Neijven en zijn vrouw Anna, en op naam van Henrick Beumers en vrouw. Beide partijen verkochten onafhankelijk van elkaar hun aandeel in het huis aan Johan Witlings en Trijnken Schirpen. De een voor 360 gulden en de ander voor 375 gulden. Kort daarop werd het huis met 300 gulden beleend bij het echtpaar Febus-Janssen, met een jaarrente van 15 gulden. (HGR inv.nr. 315-f.104-f.106-f.111.)

Corst Neijven kennen we al uit ander onderzoek. Hij werd ook wel Corst de brouwer genoemd en was getrouwd met Anna Vossen. Zij hadden in 1615 het huis met brouwerij in de Neerstraat gekocht, schuin tegenover het pand, dat wij nu kennen als De Stenen Trappen. Hij stond sindsdien ook wel bekend als Corst Neijven In Die Wilde. Hij was een zoon van Hendrick Nijven en diens vrouw Trincke. Zijn moeder hertrouwde in tweede huwelijk met bakker Jan Linssen van Herkenbosch. Uit dit tweede huwelijk werd een dochter geboren, met name Metge Linssen.

Metgen stierf, ongehuwd, na haar vaders dood. Het was haar tante Lysbeth Linssen, de weduwe Beunen, die toen de nalatenschap opeiste. Daar kwam Corst tegen in opstand. Hij was als halfbroer immers meer verwant. Hij liet er geen gras over groeien en spande terstond een proces aan. Dat was in 1634. Behalve de erfgoederen in Roermond zelf, waren dat ook de gronden en landerijen te Berg, te Ool en elders. Van de grond te Lerop onder Sint-Odiliënberg is bekend dat hij eigenhandig bezit had genomen, middels de gebruikelijke handelingen van "die schuppe daerinne gesteecken ende een deel daervan umme gegraeven". (HGR inv.nr. 132-763.)

Mede-eigenaar Hendrick Beumer was procureur, die namens anderen diverse zaken voor het Hoofdgerecht afhandelde. In die hoedanigheid komt hij geregeld in de stukken voor. Hij was getrouwd met Marie Wondarts.

Johan Witlings was bakker van zijn stiel. Omstreeks 1630 had hij van Jan Worms een huis in de Schoenmakersstraat gehuurd. Enkele jaren nadien, was hierover onenigheid tussen beiden. Volgens Witlings was het huurcontract nog niet uitgeschreven. Gelukkig kon hij zich wel beroepen op getuigen over gemaakte afspraken. Het ging daarbij o.a. om het aanbrengen van een bakoven. Witlings had al afspraken gemaakt met de metselaars, maar de verhuurder had de uitvoer ervan steeds weten te verhinderen. Met de aankoop van het hoekhuis, kon Witlings zijn beroep als bakker weer opnemen en sijner naringhe verdienen. (HGR inv.nr. 132-754.)

In juli 1642 verwierf het echtpaar Witlings nog een ander huis, verderop in de Lombardstraat, in ruil voor een moestuin en 250 gulden in contanten. (HGR inv.nr. 315-f.206.)

Trijncken was zijn tweede vrouw. Bij dit tweede huwelijk was afgesproken dat de voor- en nakinderen gelijk zouden delen "in schuld en ontvangst". Zo blijkt uit een akte opgemaakt in mei 1650. Tevens blijkt, dat Witlings dan nog als bakker zijn nering verdiende. (HGR inv.nr. 316-f.106.)

Dezelfde Johan Witlings was al in 1618 getrouwd met Driesken Verlynden. In 1621 werd hij aangeklaagd wegens messentrekkerij. Het voorval deed zich voor ten huize van zijn oom Gerardt Witlinghs bij gelegenheid van het huwelijk van diens dochter Neeske. Johan was gevraagd om de gasten te helpen bedienen (tracteren). Daarvoor zouden hij en zijn makker Jan van Swaemen een "keersensnuiter" krijgen. (HGR inv.nr. 123-566.)

Het huis was vol bezet met bruiloftsgasten. De jeugd vermaakte zich boven op de zolder. Toen Johan naar huis wilde gaan, vroeg hij zijn oom vroeg om de belofte in te lossen voor het helpen bedienen. Daarop raakte er onenigheid tussen beiden. De ruzie beiden hield aan. Het was al op de tweede dag van het bruiloftsfeest, dat Gerardt Witlings hoorde hoe zijn neef sommige gasten op smadelijke woorden trakteerde. Toen hij hem daarop hardhandig wilde aanpakken, trok de jongeman zijn mes. Een van de bruiloftsgasten, die tussenbeide wilde komen, werd daarbij ernstig geraakt. Ook zou Johan een van de knechten van de bruidegom met het mes hebben aangevallen.

De ruzie hield aan tot op de derde dag van het bruiloftsfeest. Er was nog veel volk in huis. Naderhand werd Johan Witlings aangeklaagd voor het verwonden van de twee voornoemde gasten. Naast een geldboete van 24 goudgulden, hing hem een gepaste lijfstraf boven het hoofd, plus een bijdrage van 50 gulden voor het nieuwe orgel in de kerk.

Twee decennia na de aankoop werd het huis in september 1656 verkocht aan het echtpaar Wolters-Meijers. De koopsom bedroeg 930 gulden. Het zal geen vrijwillige verkoop zijn geweest. Hierbij trad namelijk de schout namens de heer (lees: de overheid) op als medeverkoper. Witlings was zwaar in de schulden geraakt en het huis was nog steeds met genoemde lening belast. Na uitspraak van het gerecht werd het huis verkocht en van de koopsom werden de schulden afgelost. (HGR inv.nr. 317-f.2.)

Gerardt Wolters was afkomstig uit Brugge. Hij was getrouwd met Merrij Meijers. Het huis werd gesitueerd tegenover de H. Geestkerk op de hoek met de Lombardstraat. Daar grensde het huis achterlangs tegen "het huis van de jezuieten" en aan de andere kant langs het erf van Evert van Thoor.

Nog geen jaar later verkocht het echtpaar Wolters het hoekhuis voor 1000 gulden door aan Jan Theunissen en Stijncke Putten. De hoge koopsom zal ongetwijfeld gebruikt zijn om de overige schulden af te lossen. Dat was een kapitaal van 30 gulden aan Encken Leutiens, 200 gulden aan de materse van het begijnhof, en met 100 gulden aan de moeder van advocaat Bordels. (HGR inv.nr. 317-f.19.)

Stijncke van Cruchten was in februari 1650 in eerste huwelijk getrouwd met Johan van der Leeck. Van hun drie kinderen werd naderhand alleen nog hun dochter Gertruy genoemd. In juli 1657 hertrouwde Stijncke met Jan Theunissen, de bakker. Uit dit huwelijk zijn drie kinderen bekend: Anna, Anthoin en Willem Theunissen.

De nieuwe bewoners van het hoekhuis zaten beter in de slappe was. Half mei 1665 kochten zij ook het huis ernaast in de H. Geeststraat. Dit huis was eveneens met meerdere kapitalen belast. Beide panden werden niet omgebouwd tot een groter geheel, maar bleven afzonderlijk als woning in gebruik. Wel is naderhand sprake van waterafvoer via het hoekpand en een gezamenlijk gebruik van het secreet. De aankoop van het bijpand was nog geen twee weken voor de grote Roermondse stadsbrand...

Veel inwoners verloren toen hun hele hebben en houden. De buren op de H. Geeststraat verkochten twee jaar later de lege huisplaats voor 335 gulden aan het echtpaar Simons-Wolffs. Ook de twee huizen van Theunissen waren in vlammen opgegaan. Het hoekhuis werd al gauw nieuw opgetimmerd. De lege huisplaats ernaast bleef voorlopig onbebouwd. Daar werd in de tweede helft van 1668 een nieuwe timmer opgericht. Voor deze extra uitgave werd een lening (van 500 gulden) opgenomen tegen een rente van 30 gulden jaarlijks. (HGR inv.nr. 317-f.221.)

In juli 1664 namen de buren in de H. Geeststraat een lening van 200 rijksdaalders op hun huis. De buurman links werd toen aangeduid als Jan den Becker. En in april 1667 andermaal. (HGR inv.nr. 317-f.134 en f.199v.) In beide gevallen betrof het hier Jan Theunissen. Hij had dus de bakkerszaak van Witlings voortgezet. (HGR inv.nr. 318-f.245v.)

In maart 1701 verkochten hun kinderen het hoekhuis. Het pand grensde achter langs aan het erf van de paters en in de H. Geeststraat aan hun eigen erf met de kleine plaats, tegen de muur van het achterhuis. Die kinderen waren Anthoin Theunissen, kapelaan aan de kathedrale kerk, zijn broer Willem en zus Anna. Zij handelden hierbij ook namens het dochtertje van hun halfzus Gertrui Leeck uit diens huwelijk met Lambert Cnoops. (HGR inv.nr. 322-f.133.)

De voor- en na-kinderen van Stijncken Putten komen we in maart 1684 tegen bij aflossing van een oude lening, te betalen uit hun huis naast het hoekpand. Dat waren Gertruydt van der Leeck, in huwelijk met Lambert Cnoops, en de drie na-kinderen Anna, Anthoin en Willem.

Voor 600 rijksdaalders waren mr. Hendrick Berbers en vrouw Jenneken Janssen, alias van Wessem, de nieuwe eigenaars van het "oorthuijs aan de Lombartstraet". Er was bedongen, dat de achterste muur tevens de scheidsmuur was, en door beide partijen onderhouden werd. Deze mocht niet hoger gemetseld worden, om het licht in de kamer van de verkopers niet te beletten.

De afvoer van het hemelwater en ander water zou lopen via het erf van de kopers. Ook het secreet was voor beiderzijds gebruik en onderhoud "ende in tijdt van noode op de bequaemste plaetse begraeven worden".

Berbers en zijn vrouw waren omstreeks 1690 getrouwd. Hendrick kwam uit een familie van bakkers gedurende enkele generaties. Van hier af, werd het huis met de winkel via zoon of dochter doorgegeven. Hun dochter Maria Ida Berbers trouwde in april 1713 met Hendrick (van) Aestenbergh. Met hun zoon Sybert zitten we in de derde generatie. Hij trouwde in september 1736 met Elisabeth Laumen. Het verdere verloop staat hierboven beschreven.

Ook Hendrick Berbers was bakker van beroep. In november 1720 waren de bakkers gaan staken. Met Berbers voorop besloten de gezamenlijke bakkers geen brood te verkopen. De burgers kwamen er tegen in opstand. Hendrick Berbers kreeg door de magistraat een boete van 3 goudguldens opgelegd. Het jaar daarop was hij verkozen tot meester van het bakkersambt. (A.F.v.Beurden: Handelingen Magistraat.)

In september met st. Michiel 1730 nam het echtpaar Aestenbergh-Berbers een lening op van 50 pattacons bij de procureur Barbers, met onderpand hun roerende en onroerende goederen, zonder nadere specificatie. Zo'n 15 jaar later was het bakkersechtpaar meerdere renteaflossingen schuldig gebleven, hetgeen was opgelopen tot een bijna gelijkluidende schuld bovenop de lening. Een vermelding boven de aanklacht trekt hier de aandacht: "provicioneele redenen van verweijgeringe der ijsere stoove": voorlopig mochten er geen wijzigingen aan het onderpand worden aangebracht. (HGR. 225-2713.)

Afbeelding boven: Hoekpand H. Geeststraat 1.
detail anoniem schilderij ca. 1800, Collectie Gemeente Roermond/Historiehuis. Met dank aan Annemieke Broeke en Gerard van de Garde.

rond 1890

In juli 1888 woonde het gezin Henri van den Bongaert-Fransen nog in de Schoenmakerstraat. Hun ander huis aan de Godsweerdersingel werd te huur aangeboden. Een half jaar later had de koperslager het pand naast zijn geboortehuis betrokken, waar hij in de achterbouw van de woning een smidse begon. Of hij het huis toen al nieuw had opgebouwd, of kort daarna staat nergens beschreven. In elk geval betekende de herbouw, dat er een einde was gekomen aan zo'n drie eeuwen bakkers-geschiedenis betreffende het hoekhuis in de H. Geeststraat.

Koperslager Henri van den Bongaert (1838-1908) was in april 1869 getrouwd met Catharina Fransen. De vrouw was geboortig uit Leeuwarderadeel. Het huis F.118 werd ondertussen omgenummerd als H. Geestraat 1. Na hun overlijden begin 1908, nam hun dochter Josephine van den Bongaert het huis over en dreef er een winkel in galanterie.

= De eerste bewoners van het huidige pand =
MR-bode dd. 31-10-1890

Het was begonnen in 1588 met bakker Johan Linssen van Herkenbosch. Vervolgens in 1636 overgenomen door Jan Witlings, die al eerder pogingen had gedaan in de Schoenmakersstraat een bakkerij te beginnen. De kinderen Theunissen verkochten het pand in 1701 aan Hendrick Berbers, waarna de bakkerswinkel van generatie op generatie werd vererfd.

Een tijd lang stond het bakkershuis op de hoek van de H. Geeststraat onder het teken van De Gekroonde Valk. Onduidelijk blijft, uit welke periode de gevelsteen stamt en wie daartoe het initiatief had genomen. Maar een gedenksteen is het zeker niet.

Bij de stichting Ruimte weet men te melden, dat in het hoekhuis in de 18e eeuw "al luxe en exclusieve artikelen werden verkocht." (Luxe broodjes misschien?) En verder: "Het gegeven dat de nokrichting haaks op de straat staat, vaak aangeduid als een Gelders Huis, is ook een aanwijzing dat dit pand meerdere eeuwen oud is." Is het dan niet gebruikelijk dat het dak de lengte en niet de breedte van het het pand volgt?! Waar Ruimte spreekt van restyling omstreeks 1880, vermeldt het kadaster in die tijd: herbouw (1890).
Dat het een ander pand is dan het huis begin 19e eeuw mag ook duidelijk worden, wanneer we nu aankijken tegen een huis met twee bouwlagen plus dak, terwijl de afbeelding van omstreeks 1800 drie verdiepingen plus dak aangeeft, met voorgevel doorlopend tot aan de nok.

Stichting Ruimte: "Gysbert van der Vrecken woonde destijds bij zijn oom en tante in de Heilige Geeststraat waar zij een nering dreven in luxe artikelen. Na de middelbare school in Roermond doorlopen te hebben studeerde hij filosofie aan het college De Valck van de universiteit te Leuven. Hij was een briljant student en slaagde als "primus", de allerbeste.
Deze gebeurtenis is in Roermond enkele dagen uitbundig gevierd. Huldigingen in de herensocieteiten, erebogen en een rijtoer door de stad. Als aandenken aan dit heugelijk feit werd de gedenksteen geplaatst, de valk met het gouden kroontje."

Terwijl in de oorspronkelijke verslagen ruim aandacht werd geschonken aan de vele triomfbogen met geschilderde valk, geen woord over een gevelsteen. Die werd eerst generaties later in verband gebracht met het uitzinnige stadsfeest omtrent de primus. Maar dat is niet al.

Stichting Ruimte: "De intacte dakconstructie dateert uit de zeventiende eeuw of eerder." En verder: "Omstreeks 1880 is het huis gemoderniseerd en aangepast aan de mode van die tijd en heeft de gevel zijn eclectisch uiterlijk gekregen." Slechts aangepast? Gemoderniseerd? Zie de afbeelding begin 19e eeuw - van drie naar twee woonlagen- en bedenk de herbouw van het pand in 1890 volgens het kadaster! Het oude huis werd afgebroken en vervolgens was er sprake van de herbouw van een huis met werkplaats en tuin. (RUIMTELIJK jrg. 25 nr. 1: "Winkels in de etalage".)

Ook de kaart van Herman Janssens na de tweede stadsbrand laat zien, dat het huis toen nieuw is opgebouwd met de ingang in de Jesuietenstraat! Dit laatste komt overeen met de panoramatekening van rond 1800. Hoeveel missers heeft de stichting Ruimte nodig om nog geloofwaardig te blijven?

Voor enkele andere missers, betreffende historische panden in de binnenstad, is de link hiernaast bedoeld. Onderaan op de betreffende pagina bij elkaar gebracht. Elke ruimte vraagt om inhoud, en wil meer zijn dan een leeg omhulsel.

Na de herbouw verhuisde het gezin Hendrik van den Bongaert-Franssen in april 1889 naar het hoekpand. Tevens werd de winkel in huishoudelijke artikelen zoals lampen en andere huishoudelijke artikelen, zoals vazen, tafellampen, beelden, kandelaars, tot dan gevestigd in de Schoenmakerstraat, hierheen verplaatst. Inderdaad. De geschiedenis herhaalt zich. Maar anders dan sommigen het uit hun pen laten vloeien...